[Bài viết dành cho nhân viên y tế]

Nhân dịp có một “em bé” cử nhân dinh dưỡng đi học ở bệnh viện của mình, thấy mình tính chiều cao dự đoán và hỏi cách tính, cách sử dụng, nên hôm nay mình viết một bài chi tiết để các bạn học viên sau này có chỗ để tham khảo nhanh nhé.

• Mid-Parental Height (MPH): tạm dịch chiều cao trung bình của bố mẹ hay chiều cao dự đoán.
• Percentile của MPH (MPH-C): Bách phân vị của chiều cao dự đoán.

Trong quá trình đánh giá chiều cao của trẻ, việc ước tính tiềm năng tăng trưởng di truyền dựa trên chiều cao trưởng thành của cha mẹ ruột là rất cần thiết. Điều này để nhằm xác định liệu trẻ có đang đạt được tiềm năng tăng trưởng theo nền tảng di truyền của gia đình hay không, hay sự phát triển bị ảnh hưởng bởi bệnh lý và/hoặc dinh dưỡng kém.

Phương pháp này cho phép hiệu chỉnh chiều cao của trẻ trong những trường hợp cha mẹ có chiều cao vượt trội hoặc thấp hơn mức trung bình.

Khái niệm “Chiều cao dự đoán”

Mid-Parental Height (MPH) (tạm dịch: chiều cao trung bình của bố mẹ): là ước tính chiều cao trưởng thành theo di truyền của trẻ, dựa trên chiều cao của bố và mẹ. MPH được dùng rộng rãi trong nhi khoa để:

• Đánh giá tiềm năng tăng trưởng của trẻ
• So sánh với chiều cao hiện tại và vận tốc tăng trưởng
• Hỗ trợ phân biệt tầm vóc gia đình với bệnh lý gây chậm tăng trưởng

MPH không dùng đơn lẻ để đánh giá tăng trưởng của trẻ, mà cần kết hợp:

• Biểu đồ tăng trưởng (WHO/CDC)
• Vận tốc tăng trưởng theo thời gian (growth velocity)
• Tuổi xương (khi nghi ngờ rối loạn tăng trưởng)
• Đánh giá dinh dưỡng và bệnh lý nền

Công thức tính “Chiều cao dự đoán”

Hằng số ±13 cm phản ánh khác biệt trung bình về chiều cao trưởng thành giữa nam và nữ: Bé trai: +13cm ; Bé gái: -13cm.

Chiều cao trưởng thành của trẻ thường nằm trong khoảng ±8,5 cm quanh MPH.

Cách sử dụng kết quả “Chiều cao dự đoán”

1. Xác định percentile của MPH: bằng cách chấm kết quả lên biểu đồ tăng trưởng ở tuổi 20 (tương ứng với giới tính của trẻ).
2. So sánh percentile hiện tại của trẻ với MPH-C: Nếu chiều cao của trẻ thấp hơn MPH-C trên 2 khoảng percentile (more than two centile spaces below the MPH-C), điều này có thể gợi ý tình trạng suy dinh dưỡng hoặc rối loạn tăng trưởng.
3. Ước lượng chiều cao của trẻ khi trưởng thành: Khoảng chiều cao dự đoán = MPH ± 8,5 cm

Một số trường hợp không sử dụng công thức này

Không nên áp dụng phương pháp này nếu cha mẹ không đạt được tiềm năng chiều cao di truyền của mình (ví dụ, do từng gặp phải tình trạng sức khỏe kém và/hoặc suy dinh dưỡng trong thời thơ ấu hoặc vị thành niên).

Cha mẹ hoặc trẻ không thể đo chiều cao chính xác vì một lý do nào đó.

Ví dụ thực tế

Thông tin ban đầu

• Bé trai, 6 tuổi, chiều cao hiện tại: 110cm, Cân nặng 20kg
• Chiều cao Bố 170 cm; Mẹ 158 cm

BƯỚC 1. Tính Mid-Parental Height (MPH)

MPH bé trai = (170 + 158 + 13)/2 = 170,5 cm

BƯỚC 2. Xác định percentile chiều cao hiện tại của MPH (MPH-C)

Tra cứu percentile của bé trai, trưởng thành bằng cách chấm vào growth chart hoặc dùng các app chuyên dụng (ví dụ: Peditools).

BƯỚC 3. Xác định percentile chiều cao hiện tại của trẻ

Tra cứu bằng cách chấm vào growth chart hoặc dùng các app chuyên dụng (ví dụ: Peditools).

BƯỚC 4. So sánh percentile hiện tại của trẻ với MPH-C

Tài liệu tham khảo:

• Kliegman RM, Stanton BF, St Geme JW, et al. Nutrition in Pediatrics: Basic Science, Clinical Applications. 5th ed. ed.: People’s Medical Publishing House; 2016.
• Cooke L, Lanigan J. Faltering Weight.  Clinical Paediatric Dietetics2020. p. 464-471.
• Tanner JM, Goldstein H, Whitehouse RH. Standards for children’s height at ages 2-9 years allowing for heights of parents. Arch Dis Child. 1970 Dec;45(244):755-62.
• Andrew MJ, Parr JR, Sullivan PB. Feeding difficulties in children with cerebral palsy. Arch Dis Child Educ Pract Ed. 2012 Dec;97(6):222-9.
• https://www.who.int/tools/child-growth-standards/standards/length-height-for-age
• https://www.who.int/tools/growth-reference-data-for-5to19-years/indicators/height-for-age
• https://peditools.org/growthpedi/index.php

---

Bài viết được viết ngày 28/12/2025
BS. Nguyễn Chơn Minh Hiếu

Xem bài viết tại page Dinh Dưỡng Trẻ Em

Xem thêm các bài viết cùng chuyên mục