Xin chào các mẹ, chăm sóc bé sinh non là một thử thách lớn, nhất là đối với các mẹ có con đầu lòng, bài viết này sẽ là bài viết khái quát nhất của Khánh về trẻ sinh non, ở bài viết này sẽ chỉ cung cấp những khái niệm cơ bản nhất để các bạn có thể hình dung việc chăm sóc trẻ sinh non sẽ diễn ra như thế nào. Trong từng phần, Khánh sẽ dẫn link đến những bài viết chi tiết hơn để không làm rối bài nhé.

Mục lục hiện

3 Các biến chứng thường gặp trên trẻ sinh non

4 Vì sao con bị sinh non?

Khi nào gọi là bé sinh non?

Bất kì bé nào sinh khi chưa đủ 37 tuần đều gọi là sinh non. Và các bé sẽ được chia ra bé sinh cực non, sinh rất non, sinh non muộn… dựa vào tuần tuổi thai của bé nữa. Ứng với mỗi tuần tuổi thai, bé lại có những nguy cơ bệnh lý khác nhau. Bé càng non tháng sẽ cần theo dõi sát sao hơn, vì nguy cơ bệnh của bé cũng cao hơn.

>37w : đủ tháng
< 37w: sinh non muộn
< 34w: sinh non vừa
< 32w: sinh rất non (nguy cơ cao)
< 28w: sinh cực non (nguy cơ cao)

Bé có nhẹ cân hay không?

Một yếu tố khác bạn cần quan tâm ở bé sinh non là bé có nhẹ cân hay không. Cách chia như sau:

Nhẹ cân: 1.5 – 2.5kg
Rất nhẹ cân: 1 – 1.5kg
Cực nhẹ cân: <1kg

Để chính xác hơn, bạn có thể tra theo bảng theo dõi cân nặng, chiều cao, vòng đầu dành cho bé sinh non của Fenton (ngoài ra còn có bảng của Olsen, Bertino, … sẽ được sử dụng tùy tuần tuổi thai của bé, nhưng tại VN các bác sĩ hay dùng theo Fenton). Đây cũng là bảng để theo dõi cân nặng cho bé mỗi tuần, đến khi bé đạt 44-48 tuần tuổi thai. Theo bảng này, bé còn có thể được xác định có suy dinh dưỡng bào thai hay không, hay chỉ đơn thuần là nhẹ cân do sinh non. Nếu bé có suy dinh dưỡng bào thai, bạn cần chuẩn bị trước tâm lý rằng sau này bé sẽ tăng cân khá chậm. Sau khi đạt 44-48 tuần, bạn có thể theo dõi cân nặng cho bé theo bảng theo dõi của WHO, tuổi tính theo tuổi hiệu chỉnh.

Các bạn ấn vào đây để tải bản đẹp về điện thoại nha: Bảng cho bé trai, Bảng cho bé gái

Các biến chứng thường gặp trên trẻ sinh non

Bé sinh non thường đi kèm một số biến chứng hoặc bệnh lý, khi bé xuất viện mẹ cần nắm những thông tin này để có phương pháp chăm sóc phù hợp nhất cho bé. Theo dữ liệu từ NICHD trên 8,515 trẻ rất nhẹ cân (VLBW – CNLS dưới 1,5kg), tỉ lệ các biến chứng thường gặp là:

Suy hô hấp (93%)
Bệnh lý võng mạc ở trẻ sinh non – ROP (59%)
Còn ống động mạch (46%)
Loạn sản phế quản phổi (42%)
Nhiễm khuẩn muộn (36%)
Viêm ruột hoại tử (11%)

Có sự khác nhau giữa các số liệu từ các hiệp hội khác nhau (do chọn mẫu nghiên cứu trên các bé có đặc điểm khác nhau về tuổi thai lúc sinh, dân tộc, tình trạng y tế cũng khác nhau…). Một điểm đáng lưu ý là các bé ở châu Á thường có tỉ lệ bệnh lý võng mạc (ROP) cao hơn các trẻ ở vùng khác, tỉ lệ loạn sản phế quản phổi, viêm ruột hoại tử vẫn tương tự trẻ da trắng.

Vì sao con bị sinh non?

Có rất nhiều yếu tố nguy cơ dẫn đến sinh non, trong đó có những nguyên nhân mẹ không thể nào kiểm soát được, vì vậy đừng tự trách mình rằng “do mình con mới sinh non”, càng tự trách mình, mẹ sẽ càng stress, càng dễ mất sữa cho con, con tuy còn nhỏ nhưng cũng cảm nhận được phần nào, mẹ hãy cố gắng giữ tâm lý thoải mái nhất để chăm sóc con và chăm sóc chính bản thân mình nhé.

Quay về các yếu tố nguy cơ liên quan đến sinh non, gồm những yếu tố chính:

Tiền sử bệnh lý phụ, sản trước đây: đã từng sinh non, từng phẫu thuật cổ tử cung, bất thường tử cung…
Tình trạng mẹ: mẹ dưới 17 hoặc trên 35 tuổi, thời gian giữa các lần mang thai thấp (ví dụ dưới 6 tháng), một số yếu tố xã hội (như điều kiện kinh tế thấp, chăm sóc y tế kém, bạo lực gia đình…),
Tình trạng dinh dưỡng, hoạt động hằng ngày: mẹ suy dinh dưỡng, làm việc nhiều (trên 80 giờ 1 tuần), …
Tình trạng mang thai lần này: thụ tinh nhân tạo (IVF), đa thai, thai bất thường (bất thường cấu trúc, tăng trưởng kém…), từng ra máu âm đạo khi mang thai, mẹ có bệnh lý (như tăng huyết áp, đái tháo đường, bệnh tuyến giáp, hen…), phẫu thuật vùng bụng khi đang mang thai, mẹ có sử dụng chất (hút thuốc lá, uống rượu nặng, heroin…), nhiễm trùng khi mang thai, cổ tử cung ngắn …

Như bạn đã thấy, có rất nhiều yếu tố nguy cơ liên quan đến sinh non, có những yếu tố có thể đảo ngược hoặc cải thiện, cũng có những yếu tố không thể thay đổi.

Về tiền sử sinh non ảnh hưởng tới thai kỳ lần này, vì các mẹ từng sinh non hay hỏi, nên Khánh cũng cung cấp thêm xíu thông tin chỗ này rằng: “Tiền sử sinh non” là yếu tố nguy cơ mạnh nhất cho sinh non lần này, và nếu thai kỳ lần này cũng sinh non, thì thường diễn ra vào đúng tuần tuổi thai đã từng sinh bé trước.

Nếu trước đây chưa từng sinh non thì nguy cơ sinh non bé thứ 2 là 9%

Nếu từng sinh non 1 lần, thì nguy cơ sinh non lần 2 là 15 đến 30%[i]

Nếu từng sinh non 2 lần, thì nguy cơ sinh non lần 3 lên đến 60%[ii]

Với các mẹ đã từng sinh non, có thể bác sĩ sẽ chỉ định bổ sung Progesterone để giảm nguy cơ sinh non lần này lên đến 30%, vì vậy nếu từng có tiền sử sinh non, các bạn hãy nói với bác sĩ để xem mình có cần dùng thêm thuốc không nhé.

Về việc cổ tử cung (CTC) ngắn, đây là tình trạng có thể siêu âm và phát hiện vào tuần thai 18 đến 24. Với các bạn chưa từng sinh non, hiện tại có CTC ngắn, BS có thể chỉ định dùng Progesterone để kéo dài thai kỳ. Còn với các bạn đã từng sinh non và lần này siêu âm thấy CTC ngắn, có thể các bạn sẽ được khâu CTC để kéo dài thai kỳ. Đây chỉ là những trường hợp đơn giản nhất, đối với từng bạn có điều kiện sức khỏe riêng, bác sĩ có thể chỉ định khác nhau, bạn nên đi khám để BS sản phụ khoa có hướng điều trị chính xác nhất nhé. Những kiến thức Khánh cung cấp ở đây chỉ giúp bạn hình dung về những gì mình có thể trải qua thôi.

Một số yếu tố nguy cơ khác có thể tránh như giảm sinh quá gần nhau (tốt nhất nên sinh cách nhau trên 12 tháng), điều trị ổn các bệnh lý của mẹ và tránh lạm dụng chất, cải thiện tình trạng dinh dưỡng của mẹ…

[i] Mercer BM, Goldenberg RL, Moawad AH, et al. The preterm prediction study: Effect of gestational age and cause of preterm birth on subsequent obstetric outcome. National Institute of Child Health and Human Development Maternal-Fetal Medicine Units Network. Am J Obstet Gynecol 1999; 181:1216.

[ii] McManemy J, Cooke E, Amon E, Leet T. Recurrence risk for preterm delivery. Am J Obstet Gynecol 2007; 196:576.

Graphic 73926 Version 7.0

————————————

Bài viết đến đây có lẽ cũng khá dài rồi, Khánh sẽ viết tiếp các bài khác và dẫn link ở cuối bài nhé.

Những thông tin trong bài chỉ mang tính chất tham khảo, mỗi người là một cá thể khác nhau, có tình trạng cơ thể và bệnh lý đều khác nhau. Y học là thường xuyên thay đổi và cần phải cập nhật thường xuyên. Kiến thức Khánh ghi hôm nay, có khi ngày mai trên thế giới lại có nghiên cứu mới làm cho những gì Khánh viết trở nên lỗi thời. Vì vậy, Khánh mong rằng những gì Khánh viết sẽ giúp các mẹ phần nào chuẩn bị tâm lý, chứ các bạn đừng dùng nó để can thiệp vào việc điều trị của bác sĩ, cũng như đánh giá bất cứ một nhân viên y tế nào. Chỉ có bác sĩ điều trị cho bé là rõ nhất về tình trạng của con, và biết rõ nhất mình đang làm gì và cần làm gì nhất cho bé. Nếu có gì thắc mắc, các bạn hãy hỏi trực tiếp bác sĩ điều trị của bé nhé. Hãy nhớ rằng thông tin trên mạng chỉ dùng để tham khảo thôi.

Ngoài ra, Khánh rất biết ơn nếu các bạn phát hiện những bài viết của Khánh có sai sót và nhắn lại cho Khánh. Khánh sẽ xem lại và sửa chữa cho đúng nhất có thể.

————————————

Các bạn có thể liên hệ tư vấn tại:

Tags: sinh non